Metronidazol

Wat is Metronidazol?

Algemene introductie

Metronidazol is een antibioticum en antiprotozoair geneesmiddel dat wordt ingezet bij de behandeling van infecties veroorzaakt door anaerobe bacteriën en bepaalde parasieten. Het middel behoort tot de groep van nitro-imidazolen en heeft een breed werkingsspectrum tegen micro-organismen die zonder zuurstof kunnen overleven. Metronidazol is sinds de jaren ’60 op de markt en wordt wereldwijd toegepast in zowel de humane als diergeneeskunde.

Het is een van de meest gebruikte middelen bij infecties in het maag-darmkanaal, het urogenitale stelsel en de huid. Door zijn effectiviteit tegen moeilijk te behandelen bacteriën en parasieten, speelt metronidazol een belangrijke rol binnen de moderne infectiebestrijding.

Gebruik binnen de gezondheidszorg

Binnen de medische praktijk wordt metronidazol veelvuldig voorgeschreven vanwege zijn bewezen werkzaamheid en brede toepasbaarheid. Het middel is effectief tegen onder meer Trichomonas vaginalis, Giardia lamblia, Entamoeba histolytica, en diverse soorten anaerobe bacteriën zoals Bacteroides en Clostridium. Hierdoor is het middel bij uitstek geschikt voor de behandeling van onder andere bacteriële vaginose, giardiasis, trichomoniasis, en tandvlees- of kaakinfecties.

Daarnaast wordt metronidazol vaak opgenomen in combinatiebehandelingen, bijvoorbeeld bij de bestrijding van Helicobacter pylori bij maagzweertherapieën of bij infecties na operaties waarbij anaerobe bacteriën betrokken zijn. Dankzij de gerichte werking en de relatief lage incidentie van resistentie in vergelijking met andere antibiotica, blijft metronidazol een eerste keus bij specifieke indicaties.

Het geneesmiddel is verkrijgbaar in verschillende toedieningsvormen, zoals tabletten, capsules, crème, gel, zetpillen en injectievloeistof, afhankelijk van de aard en locatie van de infectie. Deze variatie in vormen maakt het mogelijk om een behandeling af te stemmen op de individuele behoefte van de patiënt, wat bijdraagt aan een effectieve genezing en beter therapietrouw.

Samenstelling

Werkzame stof

De actieve stof in dit geneesmiddel is metronidazol. Dit is een synthetisch antimicrobieel middel dat behoort tot de groep van nitro-imidazolen. Metronidazol werkt uitsluitend tegen anaerobe bacteriën en bepaalde protozoa. De chemische structuur stelt het in staat om in het DNA van de micro-organismen in te grijpen, waardoor hun celstructuur wordt beschadigd en de infectie wordt bestreden. De stof wordt na orale inname snel opgenomen in het bloed en verspreidt zich goed naar verschillende weefsels, waaronder de huid, urinewegen, darmen en voortplantingsorganen.

De dosering van de werkzame stof varieert per toedieningsvorm en indicatie. In tabletvorm is metronidazol meestal beschikbaar in sterktes van 250 mg en 500 mg. De variant met 500 mg, vaak aangeduid als Flagyl 500 mg, wordt voornamelijk gebruikt bij ernstigere infecties of wanneer een hogere systemische concentratie vereist is.

Hulpstoffen

Naast de actieve bestanddelen bevat metronidazol ook hulpstoffen die dienen ter ondersteuning van de werking, houdbaarheid en stabiliteit van het geneesmiddel. Afhankelijk van de toedieningsvorm kunnen deze hulpstoffen bestaan uit onder andere maïszetmeel, microkristallijne cellulose, magnesiumstearaat, hypromellose en lactosemonohydraat.

Voor mensen met allergieën of intoleranties is het belangrijk om aandacht te besteden aan deze hulpstoffen. Bijvoorbeeld, producten die lactose bevatten zijn mogelijk niet geschikt voor patiënten met lactose-intolerantie. De volledige lijst van hulpstoffen is steeds terug te vinden in de bijsluiter van het betreffende product.

Beschikbare doseringen

Metronidazol is beschikbaar in diverse sterktes en toedieningsvormen, aangepast aan het type infectie en de ernst ervan. In orale vorm zijn de meest gangbare doseringen 250 mg en 500 mg. Voor lokale toepassingen zoals bij huidinfecties of vaginale infecties zijn er gels en crèmes met een concentratie van doorgaans 0,75% of 1%.

Zetpillen, meestal gebruikt voor vaginale toediening, bevatten vaak 500 mg per eenheid. Daarnaast bestaat er ook een infuusvorm die gebruikt wordt in ziekenhuisomgevingen, met name bij ernstige infecties waarbij orale toediening niet mogelijk of niet effectief is.

De keuze van de dosering en toedieningsvorm is afhankelijk van het klinisch beeld, de locatie van de infectie en de algehele gezondheidstoestand van de patiënt. De arts of apotheker houdt hierbij rekening met factoren zoals leeftijd, gewicht, nier- of leverfunctie en mogelijke interacties met andere geneesmiddelen.

Hoe moet u Metronidazol innemen?

Toedieningsvormen

Metronidazol is beschikbaar in verschillende toedieningsvormen om optimaal aan te sluiten bij de aard en locatie van de infectie. De meest voorkomende vorm is de orale tablet, maar het middel is ook verkrijgbaar als capsule, zetpil, vaginale gel, crème en intraveneuze oplossing.

• Tabletten en capsules worden meestal voorgeschreven bij systemische infecties. Ze worden ingenomen met water en dienen volgens een vast schema te worden gebruikt.
• Zetpillen en vaginale gels zijn bedoeld voor lokale infecties, zoals vaginale infecties veroorzaakt door Trichomonas vaginalis of bacteriële vaginose.
• Crèmes en gels voor de huid worden toegepast bij huidaandoeningen zoals rosacea of geïnfecteerde wonden.
• In ernstigere gevallen of bij ziekenhuispatiënten kan intraveneuze toediening noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld wanneer orale inname niet mogelijk is.

De keuze voor een specifieke vorm wordt gemaakt op basis van de aard van de infectie, de ernst ervan, en de individuele situatie van de patiënt.

Dosering en gebruiksschema

De dosering van metronidazol is afhankelijk van de indicatie, de ernst van de infectie en de lichaamskenmerken van de patiënt. Voor volwassenen ligt de standaarddosering meestal tussen 500 mg tot 1500 mg per dag, verdeeld over meerdere innamemomenten. Bij kinderen wordt de dosering aangepast op basis van het lichaamsgewicht.

Het is essentieel dat de volledige kuur wordt afgemaakt, zelfs als de symptomen eerder verdwijnen. Het voortijdig stoppen kan leiden tot een terugkeer van de infectie of het ontstaan van resistentie.

Metronidazol dient bij voorkeur tijdens of direct na de maaltijd te worden ingenomen om maagklachten te verminderen. De tabletten moeten in hun geheel worden doorgeslikt en mogen niet worden gekauwd of fijngemalen, tenzij anders voorgeschreven.

Wat te doen bij vergeten dosis?

Wanneer een dosis wordt vergeten, moet deze zo snel mogelijk alsnog worden ingenomen. Als het echter bijna tijd is voor de volgende geplande dosis, dient de vergeten dosis overgeslagen te worden. Het is niet de bedoeling om een dubbele dosis te nemen ter compensatie, aangezien dit het risico op bijwerkingen kan verhogen.

Het opvolgen van het voorgeschreven doseringsschema is belangrijk voor een doeltreffende behandeling. Indien het herhaaldelijk vergeten van doses een probleem vormt, kan een medicatieschema of herinneringshulpmiddel uitkomst bieden.

Alcohol en Metronidazol

Tijdens het gebruik van metronidazol wordt ten strengste afgeraden om alcohol te drinken. De combinatie van alcohol met dit geneesmiddel kan leiden tot een zogenaamde disulfiram-achtige reactie. Symptomen hiervan zijn onder andere blozen, misselijkheid, braken, hoofdpijn, hartkloppingen en een versnelde hartslag.

Deze interactie treedt op doordat metronidazol de afbraak van alcohol in het lichaam verstoort. Het is aangeraden om ten minste 48 uur na het beëindigen van de kuur geen alcohol te gebruiken, om onaangename bijwerkingen te voorkomen en de effectiviteit van de behandeling te waarborgen.

Hoe werkt Metronidazol?

Werkingsmechanisme

Metronidazol is werkzaam tegen anaerobe micro-organismen, dat wil zeggen bacteriën en parasieten die zonder zuurstof kunnen overleven. De stof wordt in het lichaam geactiveerd in een omgeving met weinig zuurstof, zoals bij infectiehaarden in diepe weefsels of in het spijsverteringskanaal. Eenmaal geactiveerd, veroorzaakt metronidazol schade aan het DNA van de bacterie of parasiet. Dit verhindert hun vermenigvuldiging en leidt tot de dood van de cel.

Het unieke aan metronidazol is dat het selectief werkt: gezonde menselijke cellen blijven grotendeels onaangetast, terwijl pathogene micro-organismen effectief worden bestreden. Hierdoor kan het middel met succes worden ingezet bij infecties veroorzaakt door bijvoorbeeld Bacteroides fragilis, Clostridium difficile, Giardia lamblia, en Trichomonas vaginalis.

Het is belangrijk om op te merken dat metronidazol niet effectief is tegen aerobe bacteriën (die zuurstof nodig hebben om te overleven) of schimmelinfecties. Het wordt daarom voornamelijk gebruikt wanneer men zeker weet dat de oorzaak van de infectie anaeroob is of parasitair van aard.

Snelheid van effect

Na inname wordt metronidazol snel opgenomen in het maag-darmkanaal. Binnen één tot twee uur worden piekconcentraties in het bloed bereikt. Hierdoor treedt het therapeutische effect doorgaans vrij snel op, vaak al binnen 24 tot 48 uur na de start van de behandeling.

De tijd tot merkbare verbetering hangt wel af van de ernst en locatie van de infectie. Bij milde infecties verdwijnen symptomen meestal binnen enkele dagen, terwijl bij diepere of chronische infecties de volledige kuur strikt moet worden afgemaakt om volledige genezing te garanderen.

Het is belangrijk om geduldig te zijn bij het gebruik van metronidazol, ook als de klachten afnemen. Voortijdig stoppen kan leiden tot terugkeer van de infectie of het ontwikkelen van resistentie. De werkingsduur blijft meestal enkele uren actief in het lichaam, waardoor regelmatige inname cruciaal is voor een stabiele werking.

Indicaties

Aandoeningen waarbij Metronidazol wordt voorgeschreven

Metronidazol wordt ingezet voor de behandeling van verschillende infectieziekten die worden veroorzaakt door anaerobe bacteriën en bepaalde protozoa. Het is een veelgebruikt antibioticum bij zowel acute als chronische infecties, en het behoort tot de standaardbehandelingen in diverse medische disciplines, waaronder gynaecologie, tandheelkunde, interne geneeskunde en infectiologie.

Enkele veelvoorkomende aandoeningen waarbij metronidazol wordt voorgeschreven zijn:

• Bacteriële vaginose: een veelvoorkomende vaginale infectie waarbij de natuurlijke balans van bacteriën verstoord is. Metronidazol is effectief in zowel orale vorm als vaginale gel.
• Trichomoniasis: een seksueel overdraagbare aandoening veroorzaakt door de parasiet Trichomonas vaginalis. Meestal behandeld met een eenmalige hoge dosis of een kuur van enkele dagen.
• Giardiasis: een darminfectie veroorzaakt door Giardia lamblia, die leidt tot diarree en buikklachten. Metronidazol is hierbij het middel van eerste keuze.
• Tandvlees- en kaakinfecties: zoals parodontitis of infecties na tandheelkundige ingrepen, wanneer anaerobe bacteriën betrokken zijn.
• Huid- en wondinfecties: vooral wanneer diepe wonden geïnfecteerd raken met anaerobe bacteriën.
• Infecties van het maag-darmkanaal: zoals door Clostridium difficile veroorzaakte colitis, waarbij metronidazol soms wordt ingezet, vooral bij milde tot matige gevallen.

De breedte van het indicatiegebied maakt metronidazol tot een veelzijdig geneesmiddel binnen de infectiebestrijding. Het wordt zowel zelfstandig als in combinatie met andere antibiotica gebruikt, afhankelijk van de complexiteit van de infectie.

Combinatietherapie

In bepaalde situaties is metronidazol effectiever wanneer het wordt gecombineerd met andere antibiotica. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij gemengde infecties, waarbij zowel anaerobe als aerobe bacteriën aanwezig zijn. Een klassiek voorbeeld is de behandeling van intra-abdominale infecties, waar metronidazol vaak samen met een breed-spectrum penicilline of cefalosporine wordt gegeven.

Ook bij de eradicatie van Helicobacter pylori – een bacterie die maagzweren veroorzaakt – is metronidazol een belangrijk onderdeel van combinatietherapie. In dergelijke gevallen wordt het samen toegediend met een protonpompremmer en een ander antibioticum zoals claritromycine.

Deze combinaties vergroten de kans op volledige genezing en verminderen het risico op resistentieontwikkeling. De keuze voor combinatietherapie wordt doorgaans bepaald door de behandelend arts op basis van de aard en ernst van de infectie.

Contra-indicaties

Wanneer mag u Metronidazol niet gebruiken?

Hoewel metronidazol over het algemeen goed wordt verdragen, zijn er situaties waarin het gebruik afgeraden of zelfs verboden is. Personen die overgevoelig zijn voor metronidazol of andere nitro-imidazolen mogen dit geneesmiddel niet gebruiken. Een allergische reactie kan zich uiten in huiduitslag, jeuk, zwelling of ademhalingsmoeilijkheden.

Patiënten met een voorgeschiedenis van bloedstoornissen, zoals leukopenie, dienen metronidazol alleen te gebruiken onder strikte medische controle. Ook personen met aandoeningen van het centrale zenuwstelsel, zoals epilepsie of andere neurologische stoornissen, kunnen risico lopen op verergering van hun klachten door gebruik van metronidazol.

Daarnaast wordt voorzichtigheid geadviseerd bij patiënten met ernstige leverinsufficiëntie. Aangezien metronidazol grotendeels in de lever wordt gemetaboliseerd, kan een verminderde leverfunctie leiden tot ophoping van het geneesmiddel in het lichaam, wat het risico op bijwerkingen verhoogt.

Interacties met andere geneesmiddelen

Metronidazol kan een wisselwerking hebben met verschillende andere geneesmiddelen. Deze interacties kunnen de werking van metronidazol beïnvloeden of leiden tot versterkte bijwerkingen.

Een bekende en potentieel gevaarlijke interactie is die met alcohol. In combinatie met metronidazol kan alcohol leiden tot een disulfiram-achtige reactie, met symptomen zoals misselijkheid, braken en hartkloppingen. Ook geneesmiddelen die disulfiram bevatten (bijvoorbeeld bij alcoholverslavingsbehandeling) mogen niet samen met metronidazol worden gebruikt.

Andere interacties zijn onder meer met:

• Warfarine en andere orale anticoagulantia: metronidazol kan het effect van deze bloedverdunners versterken, wat het risico op bloedingen verhoogt.
• Fenobarbital en fenytoïne: deze middelen kunnen de afbraak van metronidazol versnellen, waardoor de werking vermindert.
• Lithium: gelijktijdig gebruik kan leiden tot een verhoogde lithiumspiegel, met risico op toxiciteit.
• Cimetidine: dit maagzuurremmend middel kan de afbraak van metronidazol vertragen, wat de kans op bijwerkingen vergroot.

Het is belangrijk dat patiënten hun arts of apotheker informeren over alle geneesmiddelen die zij gebruiken, ook vrij verkrijgbare middelen en kruidensupplementen.

Zwangerschap en borstvoeding

Het gebruik van metronidazol tijdens de zwangerschap is in sommige gevallen toegestaan, maar enkel na zorgvuldig overleg met een arts. Vooral tijdens het eerste trimester wordt het gebruik bij voorkeur vermeden, tenzij het strikt noodzakelijk is en de voordelen voor de moeder opwegen tegen de mogelijke risico’s voor het ongeboren kind.

Tijdens de borstvoeding wordt metronidazol in kleine hoeveelheden uitgescheiden in de moedermelk. Hoewel de risico’s voor de zuigeling gering zijn bij een eenmalige dosis, wordt langdurig gebruik of hoge dosering tijdens het geven van borstvoeding meestal afgeraden. In sommige gevallen kan de arts adviseren om tijdelijk te stoppen met borstvoeding of een alternatief antibioticum voor te schrijven.

Een zorgvuldige afweging van de risico’s en baten is dus noodzakelijk bij gebruik van metronidazol in deze levensfasen.

Bijwerkingen

Veelvoorkomende bijwerkingen

Zoals bij elk geneesmiddel kunnen er bij het gebruik van metronidazol bijwerkingen optreden. De meeste bijwerkingen zijn mild en verdwijnen vaak vanzelf tijdens of na de behandeling. De meest gerapporteerde klachten zijn:

• Misselijkheid en een onaangename metaalsmaak in de mond
• Verminderde eetlust
• Maag- of darmklachten zoals buikpijn of diarree
• Hoofdpijn en duizeligheid
• Vermoeidheid of een gevoel van loomheid

Bij vaginale toedieningsvormen kunnen lokale irritatie, jeuk of een branderig gevoel optreden. Bij gebruik op de huid (bijvoorbeeld bij rosacea) kunnen droogheid of roodheid tijdelijk toenemen, vooral bij het begin van de behandeling.

Ernstige bijwerkingen

In zeldzame gevallen kunnen ernstigere bijwerkingen optreden, die medische aandacht vereisen. Deze treden vooral op bij langdurig gebruik of hoge doseringen. Enkele van deze bijwerkingen zijn:

• Neurologische klachten zoals tintelingen in handen of voeten (perifere neuropathie), coördinatiestoornissen of toevallen
• Psychiatrische reacties zoals verwardheid, hallucinaties of stemmingswisselingen
• Ernstige huidreacties zoals netelroos, huiduitslag of in zeer zeldzame gevallen het Stevens-Johnson-syndroom
• Leverfunctiestoornissen, soms merkbaar aan geelzucht of donkere urine
• Allergische reacties met zwelling van gezicht, lippen of keel (angio-oedeem)

Bijwerkingen van neurologische aard zijn meestal reversibel, maar vereisen onmiddellijke stopzetting van de behandeling en medische opvolging.

Wat te doen bij bijwerkingen?

Wanneer bijwerkingen optreden die hinderlijk zijn of verergeren, is het belangrijk om contact op te nemen met een arts of apotheker. In het geval van ernstige symptomen zoals ademhalingsproblemen, hevige huiduitslag of neurologische klachten, moet het gebruik van metronidazol onmiddellijk worden gestopt en moet dringend medische hulp worden ingeschakeld.

Bijwerkingen kunnen ook gemeld worden via het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb, zodat er toezicht gehouden wordt op de veiligheid van geneesmiddelen. Hierdoor dragen gebruikers bij aan de continue monitoring van de risico’s van geneesmiddelen in Nederland.

Veelgestelde vragen (FAQs)

Wat is het verschil tussen metronidazol en Flagyl?

Metronidazol is de generieke naam van het werkzame bestanddeel dat infecties bestrijdt die veroorzaakt worden door anaerobe bacteriën en bepaalde parasieten. Flagyl is een merkgeneesmiddel dat metronidazol als actieve stof bevat. Beide middelen werken op dezelfde manier en hebben vergelijkbare effecten en bijwerkingen. Het verschil zit vooral in de naam, verpakking en soms de prijs. In Nederland zijn zowel generieke versies als merkvarianten zoals Flagyl beschikbaar.

Kan ik metronidazol kopen zonder recept bij Medisch Centrum Susteren?

Ja, u kunt metronidazol kopen via Medisch Centrum Susteren zonder dat u hiervoor een doktersrecept nodig heeft. Deze dienst is bedoeld voor mensen die om welke reden dan ook geen toegang hebben tot een fysieke apotheek of huisarts. De aanvraag wordt medisch beoordeeld, waarna bij goedkeuring discreet en veilig wordt geleverd.

Waar kan ik betrouwbaar flagyl kopen in Nederland?

U kunt flagyl kopen bij Medisch Centrum Susteren, een erkende en geregistreerde online apotheek in Nederland. De apotheek voldoet aan de wettelijke richtlijnen voor het verstrekken van geneesmiddelen zonder recept, waarbij veiligheid, klantprivacy en betrouwbaarheid voorop staan.

Is flagyl 500 mg geschikt voor mijn aandoening?

Flagyl 500 mg is een veelgebruikte dosering bij ernstige of hardnekkige infecties, bijvoorbeeld bij bacteriële vaginose, giardiasis of infecties na tandheelkundige ingrepen. De geschiktheid van deze dosering hangt af van uw medische situatie en het type infectie. Het is raadzaam om altijd de aanbevolen dosering van een arts of apotheek te volgen. Medisch Centrum Susteren verstrekt hierbij duidelijke instructies.

Hoe snel wordt metronidazol geleverd bij online bestelling?

Bestellingen van metronidazol via Medisch Centrum Susteren worden doorgaans binnen 24 tot 48 uur verzonden binnen Nederland. De levering is discreet verpakt, zodat uw privacy gewaarborgd blijft. Bij vragen over de status van uw bestelling is de klantenservice eenvoudig bereikbaar voor ondersteuning.

Gecontroleerd en ontwikkeld door Dr. Hannelore Bax

Dr. Hannelore Bax is internist-infectioloog en principal investigator aan het Erasmus Medisch Centrum (Erasmus MC) in Rotterdam. Ze is gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van infecties veroorzaakt door nontuberculeuze mycobacteriën (NTM), met bijzondere aandacht voor patiënten met immuunstoornissen zoals interferon-gamma deficiëntie. Na haar opleiding tot arts aan de Universiteit Leiden, voltooide zij haar specialisatie tot internist-infectioloog in 2009. In datzelfde jaar vertrok zij naar de Verenigde Staten, waar zij een onderzoeksjaar doorbracht aan het prestigieuze National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID), onderdeel van de National Institutes of Health (NIH), en zich verder verdiepte in mycobacteriële infecties.

Na haar terugkeer in Nederland is Dr. Bax verbonden gebleven aan het Erasmus MC, waar zij klinische zorg combineert met toonaangevend wetenschappelijk onderzoek. In 2016 promoveerde zij op onderzoek naar innovatieve behandelstrategieën voor NTM-infecties. Haar onderzoekslijn maakt gebruik van geavanceerde preklinische modellen om de effectiviteit van antimycobacteriële therapieën te testen. Naast haar werk in het laboratorium is zij ook actief in de klinische praktijk, waar zij onder andere betrokken is bij het antibioticabeleid en de hiv-zorg. Dr. Bax staat bekend om haar nauwkeurige werkwijze, multidisciplinaire aanpak en toewijding aan patiëntgerichte zorg.

"Wetenschap en compassie: samen sterker tegen infectieziekten." – Dr. Hannelore Bax

Dr. Hannelore Bax